Firmy coraz częściej opierają swoje działania na analizie danych – zarówno tych pochodzących z urządzeń, jak i generowanych przez użytkowników. Z tego powodu kwestia dostępu, przechowywania i udostępniania danych stała się jednym z najważniejszych tematów dla przedsiębiorstw działających w Europie. W odpowiedzi na te wyzwania Unia Europejska wprowadziła Data Act, czyli akt w sprawie danych, który ma uporządkować zasady korzystania z informacji w gospodarce cyfrowej. W artykule wyjaśniamy, czego dotyczy ten akt, kogo obejmuje i jak może wpłynąć na funkcjonowanie firm w Polsce i całej UE.
Czym jest Data Act i jaki ma cel?
Data Act to rozporządzenie przyjęte przez Unię Europejską, które reguluje sposób udostępniania i wykorzystywania danych pochodzących z urządzeń, aplikacji i systemów cyfrowych. Jego głównym celem jest zwiększenie dostępu do danych oraz ułatwienie ich wymiany między firmami, użytkownikami i instytucjami publicznymi. Data Act wprowadza nowe zasady dotyczące tego, kto ma prawo korzystać z danych i na jakich warunkach. Dzięki temu przedsiębiorstwa i konsumenci mają zyskać większą kontrolę nad informacjami, które generują.
Rozporządzenie uzupełnia inne europejskie inicjatywy, takie jak RODO czy Data Governance Act. O ile RODO chroni dane osobowe, to Data Act skupia się na danych nieosobowych – na przykład tych, które pochodzą z inteligentnych maszyn, czujników przemysłowych czy systemów IoT. Więcej przeczytasz tu.
Jakie dane obejmuje akt w sprawie danych?
Nowe przepisy dotyczą szerokiego zakresu informacji generowanych przez urządzenia połączone z siecią. Chodzi między innymi o dane zbierane przez:
- urządzenia przemysłowe i maszyny produkcyjne;
- sprzęt AGD i elektronikę użytkową, np. smartwatche czy inteligentne samochody;
- oprogramowanie monitorujące i aplikacje cyfrowe;
- systemy zarządzania budynkami i infrastrukturą miejską.
Data Act ma na celu zapewnienie, by dane generowane przez urządzenia nie trafiały wyłącznie do producentów, lecz były dostępne również dla użytkowników i firm, które mogłyby je wykorzystać w sposób bezpieczny i zgodny z prawem. To duża zmiana w dotychczasowym podejściu do własności danych w gospodarce cyfrowej.
Najważniejsze założenia Data Act
Aby uporządkować kwestie dostępu do danych, Data Act wprowadza kilka zasad, które będą miały znaczenie dla przedsiębiorstw, administracji i konsumentów. Do najważniejszych należą:
- Obowiązek udostępniania danych użytkownikom – osoby lub firmy korzystające z urządzeń będą mogły żądać dostępu do danych, które te urządzenia generują.
- Wymiana danych między przedsiębiorstwami – producenci i dostawcy usług cyfrowych będą zobowiązani do umożliwienia bezpiecznego dzielenia się danymi z innymi podmiotami.
- Ochrona danych przed nieuczciwym wykorzystaniem – przepisy zakładają, że dane nie mogą być używane w sposób, który mógłby zaszkodzić użytkownikom lub konkurentom.
- Łatwiejsze przenoszenie danych między usługami – użytkownicy będą mogli zmieniać dostawców chmury bez utraty swoich danych.
W praktyce oznacza to, że firmy będą musiały dostosować swoje systemy IT i umowy z klientami, aby umożliwić przejrzyste zarządzanie danymi. Jednocześnie uzyskają większe możliwości współpracy i tworzenia nowych usług opartych na danych.
Jak Data Act wpłynie na przedsiębiorstwa?
Nowe przepisy niosą zarówno wyzwania, jak i szanse. Z jednej strony przedsiębiorstwa będą musiały dostosować swoje procesy do wymogów regulacji – na przykład zmienić sposób przechowywania i udostępniania danych. Z drugiej strony większa otwartość w obiegu danych może sprzyjać innowacjom i rozwojowi nowych modeli biznesowych.
Firmy, które wcześnie przygotują się do wdrożenia Data Act, mogą zyskać przewagę konkurencyjną. Przykładowo producenci urządzeń IoT, którzy zapewnią użytkownikom łatwy dostęp do danych, zwiększą zaufanie i lojalność swoich klientów.
Jak przygotować organizację do wymogów Data Act?
Dostosowanie się do przepisów wymaga przemyślanego podejścia. Warto zacząć od analizy obecnych procesów i zasobów danych, a następnie wdrożyć działania, które pozwolą spełnić wymagania rozporządzenia. Do najważniejszych kroków należą:
- Identyfikacja źródeł danych w organizacji oraz sposobów ich przechowywania.
- Ocena, które dane mogą podlegać udostępnieniu zgodnie z Data Act.
- Stworzenie procedur dotyczących żądań dostępu i wymiany danych z innymi podmiotami.
- Zapewnienie bezpieczeństwa informacji i zgodności z RODO.
Wdrożenie Data Act to proces, który wymaga współpracy działów prawnych, IT i zarządzających danymi. Tylko całościowe podejście pozwoli spełnić wymogi prawa i wykorzystać potencjał otwartego dostępu do danych.
Jakie korzyści może przynieść Data Act dla gospodarki?
Nowe przepisy mają pobudzić rozwój europejskiej gospodarki opartej na danych. Ułatwienie dostępu do informacji ma przyspieszyć innowacje w sektorach takich jak transport, energetyka, zdrowie czy produkcja przemysłowa. Umożliwi też mniejszym firmom korzystanie z danych, do których wcześniej nie miały dostępu. W dłuższej perspektywie Data Act może przyczynić się do bardziej sprawiedliwego i przejrzystego rynku danych w Europie.
Dlaczego warto już teraz zrozumieć znaczenie Data Act?
Choć wiele przepisów wejdzie w życie stopniowo, ich wpływ będzie odczuwalny w większości branż. Firmy, które zrozumieją zasady aktu w sprawie danych i przygotują się na zmiany, zyskają przewagę nad konkurencją. Data Act to nie tylko obowiązek, lecz także szansa na rozwój nowych usług, lepsze zarządzanie informacjami i budowę zaufania w relacjach biznesowych.
Zrozumienie przepisów i ich praktyczne zastosowanie stanie się jednym z kluczowych elementów skutecznego zarządzania danymi w nadchodzących latach. Dobrze zaplanowane działania mogą przekształcić wymogi prawne w realne korzyści dla organizacji.